1. Trong kỷ nguyên số, không gian mạng giống như một “vũ trụ song song” nơi con người giao tiếp, học tập, làm việc, thậm chí là sống cả một phần đời mình ở đó. Nhưng cũng trong không gian ấy, những nguy cơ - từ lừa đảo, tấn công dữ liệu, xâm phạm riêng tư - đang khiến thế giới phải đối mặt với một loại tội phạm mới, không biên giới và không tiếng súng.
Bởi thế, khi nghe Tổng Thư ký Liên hợp quốc António Guterres phát biểu tại Hà Nội rằng:
“Trong những năm qua, không gian mạng đã trở thành mảnh đất màu mỡ cho tội phạm, chúng có thể tiếp cận trên phạm vi vô cùng rộng và với tốc độ nhanh chóng mà chỉ một thập kỷ trước chúng ta không thể nghĩ đến…
Mỗi ngày, những vụ lừa đảo tinh vi lừa đảo các gia đình, cướp đi sinh kế và rút cạn hàng tỷ đô la từ nền kinh tế của chúng ta.
Tổn hại không chỉ dừng lại ở khía cạnh tài chính: nó làm xói mòn niềm tin vào các thể chế của chúng ta, làm suy yếu pháp quyền và gây ra những tác hại trong thế giới thực…”.
Tôi thấy đó không chỉ là lời nhắc nhở mạnh mẽ của một nhà lãnh đạo quốc tế, mà còn là tiếng nói thay cho nỗi lo – và niềm hy vọng – của hàng tỷ người đang sống giữa thế giới số hôm nay.
Tổng Thư ký Liên hợp quốc nhấn mạnh: Trong không gian mạng, không ai được an toàn cho đến khi tất cả mọi người đều được an toàn. Một lỗ hổng ở bất kỳ đâu cũng có thể gây nguy hiểm cho người dân và các thể chế ở khắp mọi nơi. Đó là lý do tại sao chúng ta cần một phản ứng mạnh mẽ, tập thể và toàn cầu.
Công ước Hà Nội ra đời sau gần 5 năm đàm phán tại Liên hợp quốc, là văn kiện pháp lý quốc tế đầu tiên điều chỉnh toàn diện lĩnh vực phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ thông tin. Văn kiện này đặt nền móng cho hợp tác quốc tế trong điều tra, truy tố, dẫn độ, hỗ trợ tư pháp và chia sẻ dữ liệu điện tử, đồng thời bảo đảm quyền con người, quyền riêng tư và tự do thông tin.
Công ước Hà Nội, vì thế, chính là lời khẳng định rằng cộng đồng quốc tế sẽ không đứng nhìn, mà sẽ hành động cùng nhau trên nền tảng luật pháp và hợp tác.
2. Tôi cảm nhận rất rõ không khí của sự hợp tác khi các đại biểu từ hơn 100 quốc gia cùng ngồi lại, bàn về việc làm sao để bảo vệ con người trên không gian mạng.
Bà Ghada Waly, Giám đốc điều hành UNODC, nói một câu khiến tôi suy nghĩ rất lâu: “Tôi rất vinh dự được có mặt tại đây để cùng quý vị khép lại 5 năm đàm phán bằng một thành tựu mang tính bước ngoặt: việc ký kết Công ước Liên hợp quốc chống tội phạm mạng”.
Công ước Hà Nội rõ ràng là kết quả của sự kiên trì đối thoại. Nó mở ra một kỷ nguyên mới của hợp tác quốc tế – nơi không ai bị bỏ lại phía sau trong cuộc chiến chống tội phạm công nghệ.
Một câu nói giản dị, nhưng chứa đựng tinh thần nhân văn sâu sắc. Bởi trong thế giới phẳng này, không một quốc gia nào đủ mạnh để tự mình chống lại tội phạm mạng. Mọi bức tường lửa rồi cũng có kẽ hở, chỉ có niềm tin và hợp tác mới là “lá chắn” bền vững nhất.
Tôi cũng đặc biệt ấn tượng với bài phát biểu của Chủ tịch nước Lương Cường. Ông nói chậm rãi, nhưng dứt khoát:
“Chúng tôi tự hào khi Hà Nội - Thủ đô của một đất nước vươn lên từ tro tàn của chiến tranh, được lựa chọn làm nơi khởi đầu kiến tạo không gian mạng hòa bình, hợp tác và tin cậy. Việc Việt Nam đăng cai Lễ mở ký và là nước đầu tiên ký Công ước Hà Nội là minh chứng cho cam kết mạnh mẽ của chúng tôi đối với thượng tôn pháp luật, thực thi đầy đủ nghĩa vụ quốc tế và góp phần củng cố trật tự pháp lý toàn cầu trong không gian mạng”.
Những lời ấy không chỉ thể hiện niềm tự hào, mà còn là cam kết của một Việt Nam chủ động, trách nhiệm và đáng tin cậy trong các vấn đề toàn cầu.
Từ nhiều năm nay, Việt Nam không chỉ nói về “hội nhập”, mà đang thực sự góp phần kiến tạo trật tự quốc tế mới – nơi mọi quốc gia, dù lớn hay nhỏ, đều có tiếng nói bình đẳng.
Và trong lễ ký đó, hình ảnh Bộ trưởng Bộ Công an Lương Tam Quang thay mặt Việt Nam ký vào Công ước, là khoảnh khắc biểu tượng: Việt Nam chính thức bước cùng thế giới trong cuộc chiến mới – cuộc chiến vì an ninh con người trong không gian mạng.
3. Khi Công ước này được gọi là “Công ước Hà Nội”, tôi thấy đó không chỉ là niềm vinh dự, mà còn là trách nhiệm. Bởi từ nay, tên của thành phố chúng ta sẽ gắn với một văn kiện quốc tế vì hòa bình, công lý và an toàn trong thế giới số.
Chủ tịch nước Lương Cường và Tổng Thư ký Liên hợp quốc António Guterres chụp ảnh chung với các Trưởng đoàn dự Lễ mở ký Công ước Hà Nội, sáng 25/10/2025. Ảnh: TTXVN
Tôi hiểu vì sao sự kiện này không chỉ quan trọng với thế giới mà còn có ý nghĩa với từng người Việt Nam.
Với mỗi cá nhân, Công ước Hà Nội là sự bảo vệ thiết thực trước những rủi ro quen thuộc – từ việc mất tài khoản ngân hàng, bị lộ thông tin cá nhân, đến việc bị lừa đảo qua các ứng dụng quen thuộc. Khi các quốc gia cùng chia sẻ dữ liệu và truy dấu tội phạm xuyên biên giới, việc truy tìm thủ phạm không còn là “vô vọng”.
Với mỗi gia đình, Công ước này như một lớp “lá chắn mềm” giúp cha mẹ an tâm hơn khi con cái học online, khi người già sử dụng Internet. Những quy định về bảo vệ dữ liệu cá nhân, ngăn chặn nội dung độc hại và tội phạm công nghệ sẽ giúp môi trường mạng trong lành hơn.
Với mỗi doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa – những người dễ tổn thương nhất trước tấn công mạng – Công ước mở ra cơ hội được hợp tác quốc tế về an ninh mạng, tiếp cận các công cụ, tiêu chuẩn và hỗ trợ kỹ thuật để bảo vệ hệ thống của mình.
Và với cộng đồng, Công ước Hà Nội là lời nhắc nhở rằng an ninh mạng không chỉ là trách nhiệm của cơ quan chức năng, mà của mỗi người dùng Internet. Một cú nhấp chuột cẩn trọng, một lần xác minh nguồn tin, một sự cảnh giác đúng lúc – đôi khi chính là hành động góp phần thực thi tinh thần của Công ước.
Tự nhiên tôi nghĩ đến con cái mình – những đứa trẻ lớn lên cùng Internet – và thấy an lòng phần nào. Bởi đằng sau mỗi dòng chữ ký, mỗi cuộc thảo luận là nỗ lực của cả nhân loại để các em được sống, học tập và kết nối trong một không gian mạng trong lành hơn.
Thế giới đang thay đổi, tội phạm mạng cũng không ngừng biến hóa. Nhưng tôi tin rằng, chừng nào các quốc gia còn chung tay, chừng nào con người còn tin vào nhau, thì “biên giới số” vẫn có thể là nơi của an toàn, sáng tạo và nhân văn.
Từ Hà Nội, một thông điệp đã vang lên: thế giới này, dù khác biệt về ngôn ngữ, tôn giáo hay thể chế, vẫn có thể ngồi lại bên nhau, bàn về an ninh, về lòng tin, về sự an toàn của con người.
Và điều đó, có lẽ, chính là ý nghĩa lớn nhất của Công ước Hà Nội – một văn kiện mang tên một thành phố yêu chuộng hòa bình, nơi từng trải qua chiến tranh nhưng luôn hướng về tương lai bằng tinh thần hợp tác và nhân văn.
Tôi tin rằng, khi lịch sử thế giới viết về Công ước này, sẽ có một dòng nhỏ nhưng đầy tự hào: “Tại Hà Nội – Việt Nam, nhân loại đã cùng nhau dựng lên một ‘lá chắn’ cho thời đại số”.
Hoài Đức
