Khẳng định vị thế Việt Nam trên bản đồ an ninh mạng toàn cầu
Việc Đại hội đồng Liên hợp quốc thông qua Công ước về chống tội phạm mạng vào tháng 12/2024, và lựa chọn Hà Nội là nơi tổ chức Lễ mở ký, là lời khẳng định vị thế ngày càng cao của Việt Nam trong các vấn đề toàn cầu, đặc biệt là an ninh mạng, lĩnh vực gắn chặt với sự phát triển của kỷ nguyên số.
.jpg "Công ước Hà Nội – Khởi đầu chương mới trong cuộc chiến toàn cầu chống tội phạm mạng - ảnh 1")
Trong thông điệp gửi lãnh đạo các quốc gia và bạn bè quốc tế, Chủ tịch nước Lương Cường nhấn mạnh: “Tội phạm mạng không chỉ là thách thức của riêng một quốc gia, mà còn là hiểm họa toàn cầu, đe dọa an ninh, ổn định chính trị, kinh tế và đời sống xã hội. Việt Nam luôn coi chống tội phạm mạng là một trong những ưu tiên trong chính sách an ninh quốc gia và tích cực tham gia cùng cộng đồng quốc tế trong đấu tranh chống loại tội phạm này”.
Từ tinh thần đó, việc tổ chức Lễ mở ký tại Hà Nội không đơn thuần là một thủ tục pháp lý, mà là dấu mốc khẳng định vai trò tiên phong và trách nhiệm của Việt Nam trong thúc đẩy hợp tác quốc tế, góp phần định hình trật tự an ninh mạng công bằng và bền vững.
Những năm gần đây, tội phạm mạng đã trở thành “cuộc chiến không tiếng súng” nhưng để lại hậu quả khôn lường. Từ những vụ tấn công vào hệ thống dữ liệu tài chính, y tế, đến lừa đảo qua mạng, chiếm đoạt tài khoản cá nhân, phát tán thông tin sai lệch… đều gây thiệt hại hàng trăm tỷ USD mỗi năm trên phạm vi toàn cầu.
Cụ thể, tại Mỹ, theo báo cáo của Trung tâm Khiếu nại Tội phạm Internet thuộc FBI công bố tháng 3/2025, chỉ riêng năm 2024, cơ quan này đã tiếp nhận gần 860.000 đơn báo cá nhân bị lừa qua mạng, với tổng thiệt hại 16,6 tỷ USD, tăng hơn 33% so với mức 12,5 tỷ USD năm 2023. Tại châu Âu, Cơ quan An ninh mạng Liên minh châu Âu (ENISA) ghi nhận 11.000 sự cố, trong đó ransomware (phần mềm tống tiền) và DDoS (tấn công quá tải băng thông) là hai hình thức đe dọa nghiêm trọng, gây gián đoạn hoạt động của nhiều tổ chức trong lĩnh vực y tế, giáo dục và dịch vụ công, làm thiệt hại hàng tỷ USD. Trong khi đó, Báo cáo "Tình hình lừa đảo tại Đông Nam Á 2025" cho thấy, tác động tài chính từ lừa đảo cho khu vực này lên tới 23,6 tỷ USD, với Malaysia và Singapore là hai quốc gia chịu thiệt hại nặng nhất.
Việt Nam cũng không nằm ngoài vòng xoáy ấy. Chỉ tính riêng năm 2024, Bộ Công an đã phát hiện hàng chục nghìn vụ việc liên quan tội phạm công nghệ cao; trong đó, đa số nạn nhân là người cao tuổi, phụ nữ, học sinh – sinh viên – những người dễ bị tổn thương và kém hiểu biết về kỹ năng số.
Đánh giá về tội phạm mạng tại Phiên họp thứ 36 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Công an Lương Tam Quang, nhấn mạnh: Tội phạm mạng, sử dụng công nghệ cao không chỉ riêng ở Việt Nam mà còn là thách thức an ninh phi truyền thống mà các nước đều đối mặt. Hiện nay, Liên hợp quốc đang đề xuất Hiệp định Tội phạm mạng quốc tế và Việt Nam là thành viên sẽ tham gia ký kết hiệp định trong thời gian tới. Loại tội phạm này có 3 đặc điểm dẫn đến khó phát hiện: Không biên giới, tính ẩn danh cao và trình độ công nghệ cao.
“Hầu hết trên đời thực có gì thì trên không gian mạng có cái đó, đời thực có một thì lên không gian mạng nhân lên nhiều lần”, Bộ trưởng Bộ Công an lưu ý và cho rằng giải pháp đấu tranh với loại tội phạm này cũng phải có tính đặc thù.
Công ước Liên hợp quốc – Tấm khiên pháp lý trong cuộc chiến không biên giới
Tội phạm mạng không phân biệt biên giới, không giới hạn lãnh thổ – đó chính là bản chất xuyên quốc gia, khiến mọi quốc gia, dù phát triển hay đang phát triển, đều phải đối diện với thách thức chung. Vì vậy, một khung pháp lý quốc tế thống nhất, được thể chế hóa trong Công ước của Liên hợp quốc, là yêu cầu bức thiết để tạo nền tảng hợp tác toàn cầu trong phòng, chống loại tội phạm này.
Theo nội dung của Công ước, các quốc gia thành viên sẽ cam kết tăng cường hợp tác điều tra, chia sẻ thông tin, hỗ trợ kỹ thuật và pháp lý, đặc biệt chú trọng hỗ trợ các nước đang phát triển trong việc xây dựng năng lực ứng phó với tội phạm mạng. Đây chính là tinh thần nhân văn và bình đẳng mà Việt Nam luôn ủng hộ.
Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Đặng Hoàng Giang nhấn mạnh, việc Đại hội đồng Liên hợp quốc lựa chọn Hà Nội làm địa điểm tổ chức Lễ mở ký Công ước Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng và để văn kiện quan trọng này mang tên Công ước Hà Nội là một dấu ấn quan trọng trong đối ngoại đa phương của Việt Nam; thể hiện sự tin tưởng của cộng đồng quốc tế đối với vai trò, uy tín và năng lực tổ chức của Việt Nam. Quan trọng hơn, đó là thông điệp về một Việt Nam chủ động, tích cực và có trách nhiệm trong giải quyết các vấn đề toàn cầu, góp phần củng cố chủ nghĩa đa phương với Liên hợp quốc là trung tâm.
Theo các chuyên gia đánh giá, Công ước Hà Nội được xem là “tấm khiên pháp lý” bảo vệ các quốc gia trước làn sóng tội phạm mạng đang gia tăng mạnh mẽ, đồng thời mở ra cơ chế hợp tác đa tầng – từ chính phủ, doanh nghiệp đến tổ chức xã hội – trong xây dựng môi trường số an toàn, tin cậy.
Thiếu tướng Lê Xuân Minh - Cục trưởng Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05 - Bộ Công an) cho biết, Việt Nam đang triển khai, hoàn thiện hệ thống pháp luật liên quan đến tội phạm mạng. Xây dựng hành lang pháp lý đạt chuẩn trong nước và quốc tế để phù hợp với các quy định của quốc tế và tạo điều kiện thuận lợi nhất để các doanh nghiệp trong nước, quốc tế được bảo vệ một cách tốt nhất trên môi trường đầu tư, phát triển khoa học công nghệ tại Việt Nam. Đồng thời cũng xây dựng, hoàn thiện đối với lực lượng tham gia đảm bảo an ninh an toàn trên không gian mạng. Những nhiệm vụ trọng tâm, cấp bách được triển khai để bảo đảm không gian mạng một cách tốt nhất, phục vụ cho quá trình chuyển đổi số quốc gia.
Hà Nội – Khởi đầu một chương mới trong hợp tác quốc tế về an ninh mạng
Trong hơn một thập niên qua, Việt Nam đã trở thành thành viên tích cực trong các diễn đàn quốc tế về an ninh mạng, như ASEAN, Liên hợp quốc, INTERPOL. Đặc biệt, việc đăng cai Lễ mở ký Công ước lần này là bước chuyển mang tính khẳng định vị thế quốc tế của Việt Nam – một quốc gia đang phát triển nhưng có tầm ảnh hưởng, có tiếng nói được tôn trọng.
Không gian mạng là “mặt trận mới”, và Việt Nam đã chọn đứng ở vị trí tiên phong, nơi vừa bảo vệ chính mình, vừa đóng góp vào an ninh chung của thế giới. Sự kiện diễn ra tại Hà Nội không chỉ là dịp để các quốc gia ký kết, mà còn là diễn đàn đối thoại, chia sẻ kinh nghiệm, thúc đẩy quan hệ đối tác giữa các chính phủ, tổ chức quốc tế và khu vực tư nhân.
Như Chủ tịch nước Lương Cường nhấn mạnh trong thông điệp gửi bạn bè quốc tế: “Chúng tôi mong muốn sự kiện này không đơn thuần chỉ là một thủ tục pháp lý, mà còn là nền tảng để thúc đẩy đối thoại, chia sẻ kinh nghiệm, tăng cường quan hệ đối tác giữa các chính phủ, tổ chức quốc tế và khu vực tư nhân; trở thành diễn đàn để thúc đẩy hợp tác toàn cầu trong chống tội phạm mạng”.
Sự kiện Việt Nam có thể tự hào, bởi Hà Nội, Thủ đô “Vì hòa bình”, được chọn là nơi khởi đầu cho một công ước mang tính toàn cầu. Trách nhiệm – bởi Việt Nam không chỉ là “nước chủ nhà” mà còn là người giữ lửa cho tinh thần hợp tác quốc tế, cùng cộng đồng quốc tế bảo vệ “không gian mạng – tài sản chung của nhân loại”.
Trong bối cảnh thế giới chuyển mạnh sang kinh tế số, trí tuệ nhân tạo, và các nền tảng số trở thành “mạch máu” của mọi hoạt động xã hội, việc đảm bảo an ninh mạng không chỉ là bảo vệ dữ liệu, mà còn là bảo vệ con người, niềm tin và sự ổn định của quốc gia.
Lễ mở ký Công ước của Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng tại Hà Nội – với chủ đề “Chống tội phạm mạng – Chia sẻ trách nhiệm – Hướng tới tương lai” – sẽ là dấu mốc lịch sử, thể hiện quyết tâm của Việt Nam và các quốc gia trong xây dựng một thế giới hòa bình, công bằng và thượng tôn pháp luật.
Hoàng Minh
